پاورپوینت معماری اسلامی نقوش برجسته درمعماری (pptx) 77 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 77 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
بنام خدا
معماری اسلامی نقوش برجسته درمعماری
نقش برجسته هاي هخامنشي
شاهنشاهي پارس تحت فرمانروايي سلسله هخامنشي، ايران، بين النهرين، سوريه، مصر، آسياي صغير با شهرها و پاره اي از جزاير يوناني اش و تراس و قسمت هايي از هند را در بر مي گرفت. بنيانگذار اين پهناورترين شاهنشاهي دنياي باستان، كوروش بود كه غالباًً كوروش بزرگ ناميده شده است. دوران هخامنشيان با پادشاهي كوروش از 559 تا 530 پيش از ميلاد آغاز مي شود و تا حمله اسكندر در سال 330 پيش از ميلاد ادامه مي يابد.
طبق نوشته هاي هردوت، هخامنشيان از طايفه پاسارگاديان بوده اند كه در پارس اقامت داشته اند و سر سلسله آنها هخامنش بوده است. پس از انقراض دولت ايلام به دست آشور باني پال، چون مملكت ايلام ناتوان شده بود پارسي ها از اختلاف آشوري ها و مادي ها استفاده كرده و انزان يا انشان را تصرف كردند.
به گفته گيرشمن، هنر ايران در دوران هخامنشي هنر شاهي بود و در پايتخت، شاهنشاهان همراه با سرنوشت شاهنشاهي كوروش و داريوش به اوج ترقي مي رسد و سپس پيشرفت آن متوقف مي گردد و فقط در زمان خشايارشا و اردشير مختصر جنبشي از خود نشان مي دهد.
شاه به هر شكل هنري كه در شهرهاي آشور و مصر و بخش يوناني آسياي صغير برخورد كرده بود، در يك وحدت علمي و قدرتمند جمع كرده و در راستاي علايق شخصــــي خود، با ابتكار خاصي كوشش در ايجاد يك هنر مافوق همه آنها مي نمود. در حقيقت هنر اين عصر زاييده بلهوسي و دوستدار آثار هنري باشكوه و پر زرق و برق و جلال بود.
استفاده از هنر كشورهاي مختلف در آثار موجود از دوره هخامنشي روشن است، اما اينكه اين مجموعـــه را شاه در يك وحدت ساخته باشد، چندان صحيح به نظر نمي رسد و قطعاًً تمايل شاه به يك هنر شكوهمند در مقابل كشورهايي كه زير سلطه قرار گرفته اند و خود از فرهنگ و هنر بالايي برخوردارند. باعث گرديد كه معماران و هنرمندان ايراني چنين وحدتي را به وجود آوردند و هنري را به معرض نمايش در آوردند كه در عين حال ويژگي خاصي را داراست.
از دوران هخامنشي آثار معماري بسياري به جاي مانده است. اين آثار مشتمل اند بر كاخها و آرامگاهها و عبادتگاهي در خوزستان و فارس كه دو مركز اصلي اين سلسله پادشاهي محسوب مي شوند.
به عقيده ويل دورانت، پارسيان تنها در هنر معماري بود كه شيوه خاصي براي خود داشتنــــــد. در روزگار كوروش، داريوش اول و خشايارشاي اول، گورها و كاخ هايي ساخته اند كه باستان شناسان مقدار كمي از آن ها را از خاك بيرون آوردند اما پس از اين دو مورخ خستگي ناپذير بيل و كلنگ، چيزهايي را براي ما اكتشاف خواهند كرد كه مايه زياد شدن حس قدرشناسي ما نسبت به هنر پارسي خواهد بود.
از نظر هنري، هنر هخامنشي به دو دوره تقسيم مي شود كه دوره آغازين در ويرانه هاي پاسارگاد نمود مي يابد و دوره متاخر كه در ويرانه هاي تخت جمشيد تجلي پيدا مي كند.
بررسي ديوارنگاري در دوره هخامنشي، در مقايسه با دوره هاي قبل با توجه به گسترش اين شاهنشاهي و استفاده از هنر اقوام مختلف از تنوع و گستردگي بيشتري برخوردار است. ديواره كاخ ها و آرامگاه ها با نقوش فراواني مزين شدند كه با بكارگيري شيوه هاي گوناگون ديوارنگاري، چون نقش برجسته، كاشي لعاب دار و نقاشي بر ديوار تزيين يافته و ما را با هنر ديوارنگاري در اين دوران آشنا مي سازد.
نقش برجسته هاي پاسارگاد
پاسارگاد به عنوان يكي از مهمترين آثار دوره هخامنشي و محلي كه در آن اقامتگاه و سپس آرامگاه كوروش در آن ساخته شده، در فاصله 48 كيلومتري تخت جمشيد قرار دارد. مورخان يوناني اين شهر را به نام پازارگاد ذكر كرده اند كه به همين شكل در اروپا شهرت يافته است.
در ميان آثار و بقاياي مختلف باقي مانده از پاسارگاد كه به صورت پراكنده در دشت و ارتفاعات به دست آمده اند، آرامگاه كوروش، نقش برجسته ها، بناي كاخ و برج سنگي از همه شاخص تر و معروف ترند.
اين مجموعه مشتمل بر سه بخش است: 1- دروازه اصلي، 2- تالار بارعام، 3- كاخ مسكوني.
اين مجموعه در حصاري به طول 5/2 كيلومتر قرار داشته و از آن دژ مستحكمي حفاظت مي كرد.
در پاسارگاد، ساختمان كاخ هاي اصلي كه با سنگ هاي تراشيده و نقوش برجسته ساخته شده اند، از زماني شروع مي شود كه كوروش بزرگ، سرزمين هاي ماد و پارس را به تصرف خود در آورد.
درگاههاي چهاردر ورودي و خروجي تالار كاخ بار در پاسارگاد را سنگ هاي سياه صيقلي شده كه روي آنها نقش هاي متنوعي حجاري شده، تشكيل مي داده كه مقدار كمي از آنها باقي مانده است. دو جرزطرفين درگاه شرقي داراي نقشي شبيه به ""اِآ"" (خداي آب و درياي بابلي هاي قديم) مي باشد. ""اِآ"" موجودي كه تنه و سر و پايش به شكل انسان، ولي يك ماهي از سر تا پاي او كشيده شده است و مظهر ديگري كه سم و پايش مانند گاو مي باشد در پشت سر او نقش شده است. اين نقش با اين طرح منحصر به فرد در هيچ يك از آثار دوران هخامنشي ديده نشده است و در نوع خود درخور اهميت مي باشد. كاخ شرقي پاسارگاد در 300 متري شرق تالار پذيرايي قرار گرفته است. دو درگاه ورودي شرقي و غربي اين كاخ از ساير كاخ هاي پاسارگاد پهن تر بوده و نظير پهناي كاخ آپاداناي تخت جمشيد مي باشد. تالار، دو در به سمت شمال و جنوب داشته كه جرزهاي آنها از سنگ مرمر نما بوده كه فقط يك جرز آن باقي است كه همان نقش انسان بالدار روي آن حجاري شده و ظن قوي مي رود كه به روي جرزهاي ديگر دو درگاه نيز نقوشي در همين زمينه و طرح حجاري شده باشد. ستون هاي اين كاخ احتمالاًً قطورتر و مرتفع تر و نظير ستون هاي كاخ آپاداناي تخت جمشيد بوده است. در پيرامون اين بنا ايوان و اتاق هايي بوده كه آثار آن محو شده است. به طور كلي اين تالار را مي توان قديمي ترين كاخ ساخته شده در كنار باغ پادشاهي كوروش دانست كه بـراي پذيرايي ها و انجام امور مذهبي و مراسم ملي مورد استفاده قرار مي گرفته است.
نقش برجسته انسان بالدار در كاخ شرقي: جرز سنگي درگاه شمالي داراي نقش برجسته اي است كه به نقش كوروش معروف است و مي توان آن را در رديف كهن ترين آثار حجاري و نقوش برجسته عهد هخامنشي دانست و شكل لباس و تاج و هيئت و تزئينات اين سنگ نگاره، با هيچ يك از نقش برجسته هاي پاسارگاد يا تخت جمشيد شباهت ندارد و خود، نقش و طرحي منحصر به فرد و ممتاز است.
بر اثر مرور زمان و تاثير عوامل طبيعي، ظرافت، برجستگي و ريزه كاري ها و نقوش ظريف خود را از دست داده است.
طرح لباس، شبيه جامه نقش هاي ايلامي است كه تا بالاي قوزك پا كشيده شده و حواشي آن با گل هاي كوچك هشت پرتزيين گرديده است. دست هاي نقش به حال دعا و نياز بلند است و چوبي كه شايد برسم باشد، در دست دارد. موهاي سر حلقه حلقه و شبيه موهاي نقوش تخت جمشيد است. بر تارك نقش دو چيز شبيه به شاخ ديده مي شود كه روي آن سه گل مخروطي شكل شبيه به تاج نمايان است و همين علامت يكي از دلايل محقق و دانشمند فقيه معاصر، مولانا ابوالكلام آزاد وزير فرهنگ پيشين هنر گرديده تا آن را با گفته هاي تاريخ نويسان قديمي و روايات پيشوايان يهود تطبيق دهد و نتيجه بگيرد كه كوروش بزرگ همان ذوالقرنين (صاحب دوشاخ) مذكور در قرآن كريم مي باشد. قسمت جالب ديگر اين نقش، بال هايي است كه دو تا به طرف بالا و دوتا به سمت پايين نقش گرديده و چون در ساير نقش هاي هخامنشي بال ديده نشده وجود اين بال ها موجب گرديده كه بعضي آن را يكي از مظاهر خير و پاره اي، فروهر كوروش بدانند كه نماياندن علو روح و مقام بلند معنوي كوروش بوده است. نقوش پادشاهان آشور اكثراًً داراي بال هايي به همين طرح مي باشد. دو چيز كه به شكل شاخ روي سر كوروش گذارده شده و در وسط آن سه شيئي مخروط مانند شبيـــــه به تاج نقش گرديده، تقليدي از نقوش خدايان مصري يعني هوروس مي باشد. هوروس خداوند دلتاي غربي و به خداي شاهين معروف بود. قرص خورشيد بر سر او قرار داشت و هوروس كودك كه به يوناني هارپوكرات مي ناميدند و گيسوان بافته او به رسم شاهزادگان بر روي گوش هايش آويخته و انگشت خود را براي مكيدن در دهان گذاشته بود. اين رب النوع كه حامي حكومت فراعنه محسوب مي شد با اشكال و صورت هاي مختلفي ظاهر مي گرديد. اين رب النوع خورشيد به اعتقاد پيروانش با نيروي ظلمت پيكار مي نمود.
در موزه واتيكان در ميان اشياء مربوط به مصر باستان چند جا پيكره هاي سنگي و فلزي و هم چنين نقاشي هايي در درون تابوت ها ديده مي شود كه نظير همين تاج را دارد.
از بين خاورشناسان نخستين بار جيمز موريه كه بين سالهاي 1803 تا 1812 اين نقش را ديده در كتاب خود از آن نام برده است، سپس سرروبرت كرپورتر مي باشد كه از روي آن نقاشي كرده است و جهانگردان ديگري كه در قرن 19 به ايران آمدند به آن اشاره داشته اند.
بلندي نقش انسان بالدار 90/2 متر ولي بلندي سنگ جرز در ابتدا 5/3 متر بوده است. پهنا و قطر جرز به ترتيب 58/1 و 1 متر است. به طوري كه از نوشته ها و نقاشي هاي سركوپورتر و فلاندن حاكي است چهار سطر خط ميخي بالا سر نقش بوده كه نظير خط هايي كه اينك بر بالاي جرزهاي سنگي كاخ بار و كاخ اختصاصي نقر گرديده مي باشد كه در آنها اين جمله كه من كوروش شاه هخامنشي ""اين را ساخته ام"" شكسته و از بين رفته است.
كاخ اختصاصي: كاخ اختصاصي كوروش حدود 1350 متر از آرامگاه وي فاصله داشته و در 230 متري شمال غربي كاخ پذيرايي قرار گرفته است. وسعت زيربناي اين كاخ 3410 مترمربع مي باشد و تشكيلات داخلي آن عبارت از يك تالار مركزي، چهار ايوان در چهار سمت، دو اتاق در گوشه هاي شمال غربي و جنوب غربي بوده است. تالار مركزي 700 مترمربع وسعت داشته و از سبك معماري بديع و جالبي برخوردار است، بدين معني كه در دو قسمت شمالي و جنوبي پنج جرز سنگي درون تالار، تشكيل شش اتاق به شكل شاه نشين در هر طرف مي داده است. نظير چنين تالاري، يعني اتاقي كه در يك طرف آن شاه نشين هايي وجود داشته باشد در تخت جمشيد در عمارت معروف به خزانه داريوش نيز ديده مي شود. در اين مكان نيز بقايايي از نقوش برجسته ديده شده است. كاخ پاسارگاد هم مانند تخت جمشيد با چوب هاي قطوري كه روي ستون گذارده مي شد. پوشش يافته اند.
در اين كاخ با توجه به قطعات گل و گچ نازك روي آنها كه سفيدكاري شده است و سپس با رنگ هاي قرمز و آبي رنگ آميزي شده و به شكل گل و بوته منقوش بوده است، مي توان حدس زد كه بدنه اتاق ها را پس از سنگ كاري ازاره، سفيدكاري نموده و با گل و بوته و اشكال حيوانات رنگ آميزي شده است.
آرامگاه كوروش: برج سنگي پاسارگاد بناي سنگي چهارگوش ويران شده در شمال كاخ اختصاصي كوروش را باستان شناسان به آرامگاه كمبوجه، آتشگاه، پرستشگاه و تاريخ نويسان قديم ""زندان سليمان"" ناميده اند. اين برج از سنگ مرمرنما ساخته شده است. ارتفاع آن 5/12 متر و پهناي اضلاعش از هر طرف 35/3 متر است. در قسمت غربي يعني همان ديوار كه اكنون به جاي مانده، آثار پلكاني از سنگ وجود دارد كه منتهي به در ورودي اتاق بالاي برج مي شده است، اين صفحه پلكاني يادآور زيگوراتهاي بين النهرين است با اين حال نمي توان به قطعيت گفت كه با الهام از آن بناها ساخته شده است. آرامگاه كوروش با ساختمان و بام دو شيب و سنتوري سر آن برجسته ترين بناي به جاي مانده در پاسارگاد است.
آپادانا شوش
