پاورپوینت درس13 تحولات سیاسی و اقتصادی ایران در دورۀ صفوی (pptx) 28 اسلاید
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید: 28 اسلاید
قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :
درس13 تحولات سیاسی و اقتصادی ایران در دورۀ صفوی
اهمیت دولت صفوی در تاریخ ایران اسلامی
یکپارچگی سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی
رسمی کردن مذهب شیعه
رونق اقتصادی
برقراری روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با همسایگان و دولت های اروپایی.
زمینه های تشکیل حکومت صفویان
مهم ترین پیامد حمله مغول به ایران گسترش تصرف و تشیع و پیوند روز افزون آنها با یکدیگر بود.
در دوران مغولان و تیموریان فعالیت طریقت های صوفیانه در ایران بطور چشمگیری افزایش یافت و گرایش مردم به مشایخ و رهبران طریقت های صوفی بیشتر شد. مذهب شیعه که با آغاز ورود اسلام به سرزمین ما راه یافته بود، پس از سقوط خلافت عباسی به طور محسوس گسترش یافت. به گونه ای، که در سده های هشتم و نهم ه.ق در مناطقی از ایران به حکومت رسیدند.
شکل گیری طریقت صفوی
طریقت صفوی با رهبری معنوی شیخ صفی الدین اردبیلی (730-650ق) در دورۀ ایلخانان شکل گرفت.
وی شاگرد و مرید شیخ زاهد گیلانی بود.
طریقت صفوی در زمان جانشینان شیخ صفی در سرتاسر ایران و آسیای صغیر گسترش یافت و مریدان بسیاری را به ویژه از میان قبایل ترک جذب کرد.
رابطه مشایخ صفوی با فرمانروایان زمان خود
مشایخ صفوی به واسطه مقام معنوی و نفوذ اجتماعی مورد احترام و تکریم فرمانروایان بودند . البته در مواردی نیز مورد غضب و حسادت آنان نیز قرار می گرفتند.
نخستین تلاش، برای کسب قدرت
طریقت صفوی در قرن نهم ه.ق تحت تأثیر شرایط فکری و فرهنگی جامعۀ ایران، نخست به مذهب تشیع گرایش یافت و سپس به جنبشی سیاسی و مذهبی تبدیل شد.
علیرغم عزلت جویی و دوری از امور دنیوی در تصرف، رهبران طریقت به فعالیت های سیاسی و نظامی روی آوردند. و این مسئله، مشایخ طریقت صفوی را درگیر رقابت سیاسی و دشمنی با حاکمان سلسله های قراقونلو و آق قویونلو کرد.
نتیجه این درگیری ها کشته شدن تنی چند از رهبران طریقت بود.
تأسیس حکومت صفوی
در آغاز سدۀ دهم هجری اوضاع سیاسی میهن ما دچار آشفتگی و تفرقۀ زیاد شده بود سلسله آق قویونلو که بر قسمت هایی از غرب و جنوب ایران حکومت می کرد به نهایت ضعف و انحطاط رسیده بود. در چنین شرایطی اسماعیل پسر شیخ حیدر با سپاهی مرکب از ایلات و طوایف مختلف قرلباش، آق قویونلوها را شکت داد و پس از تصرف تبریز، در آن شهر به عنوان پادشاه تاج گذاری کرد. (907هـ)
اقدامات شاه اسماعیل
پس از نشستن بر تخت سلطنت
1-رسمی کردن مذهب شیعه که این خود دو پیامد داشت:
الف) بسیاری از شیعیان در خدمت دولت نوپای صفوی قرار گرفتند و در سایه این دولت منسجم و متحد شدند.
ب) این اقدام سبب تمایز ایران از همسایگان مسلمان خود به ویژه عثمانی در غرب و ازبکان و گورکانیان هند در شرق شد.
2- سرکوب مدعیان داخلی
شکست ازبکان در شرق که این امر حاکمیت ایران را تا رود جیحون (آمویه) گسترش داد.
جنگ با عثمانی
نبرد چالداران
بهانه سلطان سلیم عثمانی برای جنگ با ایران در ظاهر فعالیت مریدان طریقت صفوی در خاک آن کشور بود. اما علت واقعی نگرانی او از ایجاد یک حکومت شیعه مذهب در همسایگی آن امپراتوری بود. جنگ میان دو سپاه در دشت چالدران صورت گرفت که به علت برتری نظامی عثمانی ( استفاده از توپخانه) ایران شکست خورد.
و تبریز پایتخت صفویان برای مدتی به اشتغال عثمانی ها در امد.
دوران تثبیت(948-930ق)
پس از شاه اسماعیل اول، پسرش تهماسب ده ساله به تخت شاهی رسید. در سال های آغازین پادشاهی او اوضاع حکومت صفوی بسیار آشفته بود: از یک سو، سران ایالات قزلباش به خود سری و نافرمانی پرداختند و از سوی دیگر ازبکان از شرق و عثمانی ها از غرب به مرزهای ایران هجوم آوردند.
اقدامات شاه تهماسب پس از تحکیم پایه های قدرت
1-پایان دادن به سرکشی سران قزلباش
2-شکست ازبکان و بیرون کردن آنان از خراسان
3-دفع تهاجمات بیاپی ارتش عثمانی
4-تثبیت و تحکیم پایه های حکومت صفوی
عصر اقتدار و شکوفایی (1038-996ق)
پس از شاه تهماسب، در دوران کوتاه، شاه اسماعیل دوم و سلطان محمد خدابنده دوباره حکومت صفوی دچار هرج و مرج و بی ثباتی سیاسی شد.
لذا به هنگام پادشاهی عباس اول (996ق) اوضاع داخلی و خارجی ایران به دلایل زیر به شدت نابه سامان بود:
1- اختلافات شدید بین سران قزلباش
2- شاه بازیچه اهداف و اغراض قزلباشان قرار داشت.
3- اشغال مناطق وسیعی از غرب توسط عثمانی ها
4- خراسان مورد تهاجم و تخریب ازبکان قرار گرفته بود.
اقدامات و اصلاحات شاه عباس اول برای تحکیم حکومت صفوی
1-ایجاد ثبات سیاسی و برقراری نظم و امنیت در داخل کشور
الف) سرکوب امرای سرکش و طغیان گر قزلباش
ب) کاهش قدرت سیاسی و نظامی قزلباشان
2- نوسازی تشکیلات و تجهیزات سپاه
الف) او اقدام به ایجاد سیاهی دائمی و حرفه ای، که مطیع و وفادار به شاه بود به منظور تقویت قدرت سیاسی و نظامی دولت مرکزی کرد. بیشتر اعضای این سپاه از میان جوانان گرجی، ارمنی و چر کسی تازه مسلمان، برگزیده شدند.
ب) ایجاد دسته های تفنگچی و توپخانه
افرادی از میان جنگاوران این سپاه به فرماندهی کل رسیدند از جمله آنان الله وردی خان گرجی بود.
ج) به وجود آوردن املاک خاصه برای پرداخت حقوق و تأمین تدارکات و تجهیزات سپاه جدید.
